S obzirom na veličinu koju je zemlja Osmanlija u počecima dosegla,vladar se više sam nije mogao baviti svim državnom poslovima tako da je bilo nužno donekle delegirati.Na samom početku Osmanske imperije bio je jedan vezir koji je važio za vrhovnog vojnog zapovjednika i najvišeg državnog funkcionera poslije sultana.Tu instituciju su Osmanlije preuzeli od Seldžuka.
Najprije je imenovan jedan vezir,riječ je o 14.stoljeću.
Prva osoba na toj poziciji bio je brat drugog sultana Orhana,Alaeddin,imenovan 1326 ili 1328.godine.Tek u periodu vladavine sultana Murata l (1359-1389) taj broj se povećao na dva ili evelntualno tri vezira.
Tada se javlja potreba da se jedan između njih postavi kao glavni ili veliki vezir (vezir-i-azam).Najčešći upotrebljavani pojam sadr-i azam postao je frekventat u upotrebi tek od 17.stoljeća.
Veliki vezir je najznačajnija ličnost za Osmansku imperiju poslije sultana.Njega imenuje sam sultan i to putem ličnogb dekreta,hat-i humajuna kojeg je sultan pisao svojom rukom.
Vezir je isprva imao više savjetodavnu nego izvršnu funkciju a nije se smio miješati u vojne stvari.To je bila poput vrhovnog rukovođenja dtžavnom upravom kao i prije nadležnost beglerbega.Kao savjetodavno tijelo sultanu i veziru bio je divan-carsko vijeće.
Dakle u ovom periodu vezir je imao tu savjetodavnu funkciju,a sultan Murat između 1381-1387 na svog novoimenovanog vezira prenosi rukovođenje državnom upravom.Taj novoimenovani vezir Kara Halil koji je na prijelazu na vezirsku dužnost dobio naslov paše.Otada do 16.stoljeća vezir i paša su ostali pojmovno sinonimi,a najviše vojno zapovjedništvo ima beglerbeg.
Koliku dužnost je imao veliki vezir donose činjenice iz svakodnevnog života na Dvoru,pa tako npr..čim deftedar preda finansijski izvještaj sultanu ostavlja velikog vezira da referiše o dnevnim poslovima i da od sultana dobije potvrdu za posebno značajna naimenovanja i odluke.
Pored toga u dvorani gdje je sultan primao strane izaslanike,u takvoj dvorani kad god je želio da saopšti neko naređenje ispiosivao ga je svojom rukom i po kapu-agi slao velikom veziru.Prije nego bi sultan donio neku važnu odluku pozvao bi velikog vezira u dvor da zajedno pretresu pitanje.
Prema tome u klasično doba Carstva sultan je političku i izvršnu vlast prenosio jedino na vezire.Samo su oni imali pravo nalazeći se u provinciji ili u ratnom pohodu da na osnovu međusobnog dogovora obrazuju izvanredno vijeće koje bin rješavalo sporna pitanja.
Veziri su mogli da donose presude čak i smrtne kazne,npr.u Carskom vijeću su svoj autoritet primjenjivali uz pristanak ili naređenje velikog vezira.
Sultan je svom velikom veziru davao ovlaštenja da istupa kao njegov apsolutni zamjenik vršeći u njegovo ime političku i izvršnu vlast.
U kanun-nami Mehmeda Osvajača ovim riječima je opisan veliki vezir : „Valja znati da je veliki vezir prije svega glava vezira i vojnih stariješina.On je veći od svih ostalih ljudi,on je svim stvarima sultanov apsolutni zamjenik.Deftedar je carev predstavnik u blagajni,ali pod nadzorom velikog vezira.Na svim zasijedanjima i u svim ceremonijama,veliki vezir zauzima mjesto prije svih ostalih“.
Veziri ulema i namjesnici,vojnička klasa i raja podnose molbe i zahtjeve velikom veziru,a on bi ih ako je to smatrao potrebnim prenosio sultanu,da bi dobio njegove odobrenje.Potom bi izdavao naređenja koja nose sultanov pečat.Prijedlozi za sva naimenovanja morali su se najprije podnijeti velikom veziru.Budući apsolutni carev zamjenik veliki vezir,je imao pravo da donese neke odluke ne savjetujući se sa sultanom:“ Niko,čak ni ostali veziri,ne smije se miješati u odnose velikog vezira i sultana,kao ni njegove tajne odluke“.
Mehmed paša Sokolović kao veliki vezir
Ovlaštenje velikog vezira dostizalo je vrhunac kad bi postao vrhovni komandant u ratu,jer je tada imao pravo da donosi odluke ne savjetujući se sa sultanom i da po svom nahođenju vrši naimenovanja i uklanjanja sa položaja.Da veliki vezir ima status vojnog komandanta i sultanovog apsolutnog zamjenika u građanskoj administraciji bilo je nezamislivo u ranijim islamskim državama,ali sasvim prirodno u Osmanskom carstvu.Prvi veliki vezir koji je imao takva ovlaštenja bio je Čandarli Hajredin za vladavine Murata l.
Mehmed ll je stvorio klasični tip osmanskog velikog vezira na taj način sto je svog velikog vezira izabrao među robovima i kao svom zamjeniku povjerio mu apsolutnu vlast i središni položaj u državi.Prvi takav primjer je Mahmud-paša,koji je vezirovao neprekidno od 1455 do 1468.godine.
Ipak izvjesna ograničenja vlasti velikog vezira osiguravala sultanov položaj.Dvojica velikih vezira izgubili su život navodno stoga što su poželjeli sultanat-Ibrahim paša 1536 i Nasuh paša 1614.godine-ali je činjenica da je moćni veliki vezir mogao čak i svrgnuti sultana sa prijestola.Pri svemu tome vlast velikog vezira nije bila ograničena.
Prije nego je donio neku veliku odluku veliki vezir se prvo posavjetovao sa članovima Carskog divana.
Veliki vezir je imao pravo da nadzire defterdara,ali veliki vezir nije komandovao janičarima,najvažnijim vojnim korpusom.Aga janičara je i pored toga sto veliki vezir nije komandovao janičarima ipak morao da izvjesti velikog vezira o svakoj peticiji koju bi podnio sultanu.Veliki vezir je birao činovnika janičara koji je bio personalni službenik korpusa,što mu je omogućavalo izvjestan uvid u administraciju.Veoma rijetko su janičari stavljani pod komandu velikog vezira.
Treba istaći da je ulema predstavljala veliku silu nezavisnu od velikog vezira,koji donose konačne odluke u sudskim sporovima koji su potpadali pod šerijat.Šejhulislam je bio poglavar uleme,on je velikom veziru podnosio prijedloge o naimenovanjima,otpuštanjima osoblja u medresama,a od 16.stoljeća ima ovlaštenja da predlaže imenovanja za kadije,te tako stiče punu kontrolu i organizaciju uleme.
Bez potvrde velikog vezira nije se moglo sprovesti u djelo nijedno naimenovanje ili otpuštanje u bilo kojoj službi,niti izdati ma kokvo sultanovo naređenje.Čak je bio zaveden običaj da sultan ne odbaci nijednu odluku Carskog divana koji bi mu veliki vezir podnio radi potvrđivanja.Nezavisnost velikog vezira postala je ustaljen princip države Bliskog istoka.
Tvrdi se da se 1656.godine,Mehmed Ćuprilić prihvatio dužnost prvog vezira pod uslovom da sultan ne odbaci nijedan prijedlog koji mu on bude podnio,da jedino on vrši sva postavljanja i otpuštanja,da u državnim poslovima sultan nema drugog predstavnika do velikog vezira.
Gubitak nezavinosti velikog vezira bio je glavni uzrok krize u prvoj polovini 17.stoljeca.Pošto su efektivni državni poslovi sada obavljali u rezidenciji velikog vezira,veziri u Carskom vijeću pali su sjenu,dok su velikodostojnici njih trojica,koji su se nalazili u u neposrednoj službi velikog vezira izbili u prvi plan.
Tokom 18.stoljeća,veliki veziri nisu birani iz vojnog sloja već iz klase državnih birokrata.Veliki vezir je imao svoje prebivalište pod sljedećim nazivima: Bab-i asafi,Bab-i ali,Veliki kapisi,Paša kapisi.Veliki broj službenika je radio unutar njegove rezidencije.Broj momaka i djevojaka,ljudi i žena,koji su radili za velikog vezira varirala je od 500,pa čak i dostizala 2000.